Καλτσίδης Λεωνίδας
Φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης – Κατεύθυνση Εγκληματολογία
Η κακοποίηση, κακομεταχείριση ή εκμετάλλευση ενός ατόμου τρίτης ηλικίας συνεπάγεται, οποιαδήποτε ενσυνείδητη ή μεμονωμένη ή επαναλαμβανόμενη πράξη, σκόπιμη ή αμελή ενέργεια που προκαλεί βλάβη είτε σε σωματικό είτε σε ψυχολογικό είτε σε συναισθηματικό είτε σε οικονομικό επίπεδο. Οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια παραβιάζει το Άρθρο 25 του Ευρωπαϊκού Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Οι δράστες αυτού του φαινομένου είναι, συνήθως, άτομα που φροντίζουν τους ηλικιωμένους για την διαμονή τους, την συντήρησή τους, την μετακίνησή τους κλπ. Συνήθως, οι εγκληματίες είναι μέλη της οικογένειας, αξιόπιστα άτομα φίλων ή συγγενών και σε αυτή την περίπτωση παίρνει την μορφή ενδοοικογενειακής βίας. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις κακοποίησης ηλικιωμένων σε περιβάλλον εκτός οικογενείας, όπως για παράδειγμα από επαγγελματίες σε γηροκομεία, νοσοκομεία κλπ.
Οι μορφές κακοποίησης των ηλικιωμένων ποικίλλουν και είναι τα εξής: 1) Σωματική βία, η οποία έχει σκοπό την πρόκληση απειλής, πόνου ή τραύματος του ατόμου. 2) Συναισθηματική βία, η οποία προκαλείται με υβριστικές λέξεις, απειλές, απόρριψη, απομόνωση ή υποτιμητική συμπεριφορά με σκοπό να προκαλέσουν ψυχικό πόνο. 3) Σεξουαλική κακοποίηση ή αλλιώς σεξουαλική εκμετάλλευση, αφού το άτομο τρίτης ηλικίας δεν μπορεί να αντισταθεί απέναντι στον δράστη. 4) Οικονομική εκμετάλλευση, καθώς το άτομο που φροντίζει τον ηλικιωμένο αποσκοπεί στο να καταχραστεί χρήματα ή περιουσία. 5) Αμέλεια, όπου τα άτομα που αναλαμβάνουν την ευθύνη της φροντίδας του ηλικιωμένου δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες. 6) Εγκατάλειψη των ηλικιωμένων ατόμων από τα άτομα που έχουν αναλάβει την φροντίδα τους. 7) Παραμέληση των ευπαθών ομάδων της τρίτης ηλικίας όπως για παράδειγμα η σίτιση, η στέγαση, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κλπ. Πάντως, η έσχατη μορφή κακοποίησης ηλικιωμένων είναι η γεροντοκτονία δηλαδή η ανθρωποκτονία ενός ηλικιωμένου ατόμου.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποια σημάδια που μας βοηθάνε να καταλάβουμε αν ένα ηλικιωμένο άτομο έχει υποστεί κάποια μορφή κακοποίησης. Αρχικά, μπορεί να υπάρχει πάνω στο σώμα του θύματος είτε χτυπήματα είτε τραυματισμοί είτε σημάδια από διάφορα αντικείμενα που χρησιμοποιούν οι δράστες για να προκαλέσουν πόνο στο θύμα (πχ. τσιγάρο). Επιπλέον, σημαντικό σημάδι είναι η ξαφνική απομάκρυνση ή η διακοπή του ηλικιωμένου από τις καθημερινές του συνήθειες. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι οι ξαφνικές αλλαγές στους οικονομικούς λογαριασμούς, στις διαθήκες ή στα περιουσιακά στοιχεία, αφού ο δράστης αποσκοπεί στην “νόμιμη” εξαπάτηση και χωρίς να γίνει αντιληπτός από τρίτους. Ακόμη, η μη κατάλληλη φροντίδα ενός ηλικιωμένου μπορεί να γίνει αντιληπτή από την ατομική υγιεινή όπως η ατημέλεια των μαλλιών, των νυχιών του κλπ.
Το πιο σημαντικό από όλα είναι να γνωρίζουμε ποιοι κίνδυνοι αυξάνουν την κακοποίηση των ηλικιωμένων. Οι βασικοί κίνδυνοι είναι οι εξής: 1) Οι ηλικιωμένοι που έχουν προβλήματα μνήμης ή άνοιας είναι εύκολο να πέσουν θύματα κακομεταχείρισης. 2) Οι ηλικιωμένοι που έχουν κατάθλιψη και είναι μόνοι και δεν έχουν οικογενειακή ή κοινωνική στήριξη. 3) Τα άτομα που έχουν αναλάβει την φροντίδα τους αλλά δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες και στρεσάρονται με την κατάσταση που βιώνουν, με αποτέλεσμα να ξεσπάνε στους ηλικιωμένους. 4) Άτομα που εξαρτώνται οικονομικά σε μεγάλο βαθμό από τα άτομα της τρίτης ηλικίας. 5) Άτομα που έχουν κατάχρηση ουσιών κλπ.
Το φαινόμενο αυτό έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, ειδικά σε χώρες όπου η τρίτη ηλικία κυριαρχεί σε πληθυσμό (πχ. Ελλάδα). Σε περιπτώσεις που γνωρίζετε ή έχει πέσει στην αντίληψή σας ένα περιστατικό του φαινομένου, μπορείτε να απευθυνθείτε στα αστυνομικά τμήματα της περιοχής σας και στην γραμμή βοήθειας κακοποίησης ηλικιωμένων ( Γραμμή 1065).
- Η εικόνα πηγάζει από το διαδίκτυο
Θές βήμα; Κόμβος ελεύθερης αρθρογραφίας www.thesvima.gr 